مکان یابی سد زیرزمینی با استفاده از سامانه پشتیبان تصمیم گیری و gis در غرب استان تهران

در مناطق خشک و نیمه خشک، کم بودن بارش، نامنظم بودن وقوع آن و تبخیر بالا از مهمترین عوامل محدود کننده استفاده از منابع آب سطحی می باشد. بنابراین، دسترسی به آب در طول سال نیازمند مدیریت صحیح در این مناطق می باشد. لازمه این امر مدیریت اصولی از منابع آب های زیرزمینی می باشد. یکی از این روش های اصولی مدیریت جریان های زیرزمینی، استفاده از سدهای زیرزمینی است. سدهای زیرزمینی، سازه هایی هستند که باعث مسدود شدن آب زیر قشری و ذخیره آن در زیرزمین می شوند. مکان یابی سدزیرزمینی به خاطر در نظر گرفتن عوامل متعدد کمی و کیفی کار بسیار دشواری می باشد و همچنین استفاده از روش های سنتی بسیار پرهزینه و وقت گیر است. بنابراین استفاده از سامانه پشتیبان تصمیم گیری بر اساس سامانه اطلاعات جغرافیایی بسیار ضروری است. در این تحقیق برای مکان یابی سدزیرزمینی در غرب استان تهران از سامانه پشتیبان تصمیم گیری و سامانه اطلاعات جغرافیایی استفاده گردید. این بررسی در سه مرحله انجام شد. در مرحله اول با استفاده از معیارهای حذفی (شیب، زمین شناسی، کاربری اراضی، گسل و قنات)، به مناطق نامناسب ارزش عددی صفر و برای مناطق مناسب ارزش عددی یک در نظر گرفته شد. در مرحله دوم با استفاده از نقشه های پایه و بازدید صحرایی و تلفیق با یکدیگر، در نهایت 31 محدوده پتانسیل دار برای احداث سد زیرزمینی (از نظر طول محور و سطح مخزن) به دست آمد. در مرحله سوم برای ارزیابی و اولویت بندی این 31 محور، از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد. برای این منظور از چهار معیار اصلی، شامل وضعیت آب، خصوصیات مخزن، مشخصات محور و عوامل اقتصادی و اجتماعی به همراه معیارهای فرعی آنها استفاده گردید. از جدول تعیین ارزش نظری ساتی و بر مبنای مقایسه جفتی و با توجه به نظرات کارشناسی، اهمیت و ارزش شاخص تعیین گردید. در نهایت، بر اساس مقدار شاخص تناسبی که از اهمیت نسبی معیارها به دست آمد، محورها اولویت بندی شدند. نتایج این تحقیق نشان داد که بهترین محورها برای احداث سد زیرزمینی، در بستر آبرفتی رودخانه های فصلی شمال منطقه با تکیه گاه های مناسب، سطح مخزن و نفوذپذیری بالا بوده است.